نظام اعرج نیشابورینظام الدین حسن بن محمد بن حسین خراسانی نیشابوری معروف به نظام اعرج متوفای بعد از ۷۲۸ ق ۱۳۲۸ م از حافظان و مقریان صاحب نام دنیای اسلام است. ۱ - معرفی اجمالیگویند خاندان و قبیله او در دیار قم می‌زیسته‌اند، اما او در نیشابور به دنیا آمده و در آنجا پرورش یافته است. ۲ - صاحب‌نظر در علوم عقلیفضل، ادب، تحقیق، تبحر، دقت نظر و جودت قریحه او در میان متاخرین مشهور بوده است. وی در علوم عقلی صاحب نظر بوده و در فنون زبان و ادبیات عرب دستی توانا داشته است. ۳ - صوفیگریدرباره او نوشته‌اند که بسیار پرهیزکار و پارسا و اهل تصوف بوده و برخی او را به تشیع منتسب دانسته‌اند. رویکرد صوفیانه وی در تالیفات او بویژه تفسیرش به روشنی هویداست. و نیز از دیباجه تفسیرش به حسب ظاهر عدم تشیع وی ثابت می‌شود. وی در عقیده شهرت به مذهب شافعی اشعری دارد. ۴ - تالیفاتاز وی آثار بسیاری بر جای مانده است که مهم‌ترین آنها کتاب ۱- غرائب القرآن و رغائب الفرقان است. دیگر تالیفات وی عبارتند از: ۲- اوقاف القرآن ۳- البصائر فی مختصر تنفیح المناظر ۴- تفسیر التحریر که شرح تحریر مجسطی خواجه نصیر طوسی است. ۵- لب التاویل در تفسیر قرآن ۶- توضیح التذکرة که شرح تذکره خواجه نصیر طوسی در علم هیئت بوده است. ۷- رساله‌ای در حساب و به زعم بعضی «خلاصة الحساب» شیخ بهایی از همین رساله اخذ شده است ۸- شرح شافیه ابن حاجب در علم صرف معروف به شرح نظام. ۹- ترجمه فارسی قرآن البته در بعضی نسخ تفسیر، عبارتی از مفسر نقل گردیده که اتمام آن را اوائل صفر سال ۷۳۰ هجری در دولت آباد هند، نشان می‌دهد. ۵ - عناوین مرتبطاوقاف القرآن تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان ۶ - منبعنرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |